کتاب تغییرات اجتماعی در اندیشه سیدجمال الدین اسدآبادی

اين تحقيق درصدد بررسي انديشة يكي از انديشمندان يعني سيّد جمال‌الدين اسدآبادي در باب تغيير اجتماعي است. از اين رو هدف اين مطالعه بازسازي معما و مسألة سيّد جمال‌، طبق مدل چهار جانبة تغيير سياسي توماس اسپريگنز است كه در آن علل تغيير جامعه از وضعيت مطلوب به وضعيت نامطلوب، و به عبارت ديگر بررسي مسائل و آسيبهاي جامعة معاصر سيّد جمال‌الدين، عوامل و علل آن مسائل، راهكارهاي حل آن مسائل و سرانجام طرح و ترسيم جامعه و وضعيت مطلوب در نظر وي به خوبي از يكديگر تفكيك مي‌گردد.
براي فهم انديشة تغيير در افكار سيّد جمال‌الدين اسدآبادي اولين سؤالي كه بايد به آن پرداخت، اين است كه «مشكلات جامعه از نظر سيّد چيست؟» و چه نارسايي و بي‌نظمي مشخصي را مي‌خواهد درمان كند؟ به نظر سيد بحرانهايي كه موجب شده‌اند،‌ وي درصدد شناخت، كشف علل و يافتن راه حل آنها برآيد، به صور فرهنگي، سياسي و اجتماعي ظاهر ‌شده بودند.
و در نهايت اين كه سيد جمال‌الدين در طرح خود براي جامعة مطلوب اميدوار بود كه نظم بازسازي شده دو ضعف جامعة موجود را رفع كند. اين نظام بايد هم از استبداد (يعني قدرت بيش از حد حكومت) و هم از هرج و مرج (يعني از هم‌گسيختگي يك جامعه به علت نبود حاكميت دولت) جلوگيري كند. طرحي كه سيّد جمال‌الدين از جامعة مطلوب ارائه مي‌دهد، تصوير جامعه‌اي بود كه در از بين بردن نابساماني‌هاي حساس اجتماعي كه سيّد جمال‌الدين تجربه كرده بود، توانا است. جامعة مبتني بر عدالت كه سيّد جمال مجسم كرده بينش او از جامعه‌اي بود كه در آن اتحاد و نظم، جاي هرج و مرج داخلي را مي‌گيرد، جامعه‌اي است كه در آن به مردمان به جاي بدنام شدن احترام گذاشته مي‌شود. اين جامعه هم استوار است و آزاد.