کتاب چگونه دیگران را روانکاوی کنیم

در فصول ابتدایی کتاب نویسندگان از تیپ‌های شخصیتی سخن گفته‌اند. جاشوا مور و بازیل فاستر انسان‌ها در چهار شخصی ادراکی، شهودی؛ حسی و قضاوتی تقسیم بندی کرده‌اند و معتقدند که با شناخت این بخش از ابعاد شخصیت انسان می‎توان افکار وی را تحلیل کرد. در بخش بعدی نویسندگان به نکته می‌پردازند که هرگونه از شخصیت‌ها در چه موقعیت و شرایطی دروغ می‌گویند. در فصل‌های بعدی حرکات بدن ارزیابی می‌شود و با یک سری تمرین خوانندگان می‌توانند، آموزه‌های گفته شده را فرا گیرند. در این کتاب علاوه بر زبان بدن به لحن بیان و گفتار نیز توجه شده و خوانندگان می‌توانند علاوه بر زبان بدن از روی صدا، لحن و نحوه بیان به روانکاوی افکاردیگران بپردازند.

مصطفی قوانلو قاجار مدیرمسئول انتشارات شمعدونی در یادداشت ناشر این کتاب نوشته است: «علم روانشناسی طی دهه‌های اخیر با این رویکرد که اساسا چرا انسان دروغ می‌گوید و دلایل دروغگویی او چیست به طرح ریشه‌های این موضوع در لایه‌های پنهان روح و روان و ناخودآگاه انسان پرداخته است. این رویکردها به طرح مباحثی چون تاثیر عدم امنیت روانی، اضطراب، دودلی و کمبود اعتماد به نفس برروان انسان منجر شده و این موضوعات و موضوعاتی از این دست به عنوان دلایل دروغگویی معرفی شده‌اند. بنابراین هرچه فرد در شرایط اجتماعی امن تر و سالم تری زندگی کند، احتمال دروغگویی نیز در او کاهش پیدا می‌کند.
 
رویکرد دیگری که در حوزه روانشناسی نسبت به دروغ‌گویی پدید آمد، رویکرد تحلیل رفتار متقابل بود. در این رویکرد ما می‌توانیم رفتارهای ناخودآگاه انسان را تحلیل کرده و به این نتیجه برسیم که او به ما دروغ می‌گوید یا خیر. این رویکرد تحت عنوان زبان بدن توسعه پیدا کرد و کارشناسانی به عنوان تحلیلگران زبان بدن معرفی شدند. هرچند این تکنیک‌ها در طول سالیان متمادی از سوی مفتش‌ها و کارآگاهان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما همه این فنون امروزه زیر چتر حوزه‌ای به نام زبان بدن جمع شده است که آحاد افراد جامعه می‌توانند از مواهبش بهره‌مند شوند. در دنیای پیچیده امروز ما موقع خرید یک کالا با فروشنده‌ای رو به رو می‌شویم که برای اثبات راستگویی خویش قسم می‌خورد، در محل کار با همکارانی رو به رو می‌شویم که نمی‌دانیم تا چه اندازه با ما رو راست هستند. در روابط عاطفی و عاشقانه‌ای قرار می‌گیریم که نمی‌دانیم تا چه اندازه می‌توانیم به آن‌ها اعتماد کنیم. در حقیقت ما در طول شبانه روز در تعاملات اجتماعی در حال ارزیابی افرادی هستیم که با آنها تعامل داریم، در حالی که ابزار مناسبی برای تحلیل در اختیار نداریم.

گاهی بر حس ششم تکیه می‌کنیم و گاهی تجربه پیشینی را چاشنی تحلیل قرار می‌دهیم در صورتی که ممکن است با قضاوتی عجولانه و یا منفی به خطا رفته باشیم. تکنیک‌های زبان بدن به ما کمک می‌کنند، تا سلاحی مجهز برای تحلیل و ارزیابی طرف مقابل را در اختیار داشته باشیم. در سال‌های اخیر کتاب‌های بسیاری در حوزه روانشناسی با تاکید بر زبان بدن منتشر شده است. سرآمد این کتاب‌ها بدون شک «زبان بدن» آلن پیز است که بر روی واکنش‌های غیر ارادی بدن متمرکز شده است. اما واقعیت این است که دروغگویان نسبت به قبل ماهرتر شده‌اند. اگر ما کتاب آلن پیز را خوانده باشیم، حتما دروغگویانی هم هستند که این کتاب را خوانده‌اند و تکنیک‌های ضد آن را تمرین کرده‌اند.

بنابراین نیاز بود که کتاب تازه‌ای در این حوزه منتشر شود. از سوی دیگر تاکید صرف بر روی رفتارهای غیر ارادی ممکن است ما را دچار اشتباه محاسباتی کند. به طور مثال گفته می‌شود که موقع دروغ گفتن دریچه چشم تنگ می‌شود، اما ممکن است شخصی از روی عادت و یا با فرم چشم و صورت چنین کاری کند. یکی از مزایای خوب این کتاب این است که فقط روی رفتارهای غیر ارادی انسان متمرکز نشده و ابتدا به تحلیل تیپ‌های شخصیتی و شخصیت شناسی افراد می‌پردازد. هنگامی که شما شخصیت کسی را می‌شناسید بسیار بهتر و دقیق تر می‌توانید بفهمید که کدامیک از حرکاتش بر پایه حرکت‌های ارادی و کدامیک غیر ارادی است. بدین منظور شما ابتدا «خط پایه» رفتار یک فرد را تشخیص می‌دهید و سپس به تحلیل او می‌پردازید.

یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این کتاب در تمرین‌های آن است. تحلیل افکار کار راحتی نیست و طبعا با خواندن یک کتاب نیز میسر نمی‌شود. این مساله باید با تمرینات فراوان و دقت بر روی مباحث مطرح شده، آرام آرام فرا گرفته شود. طبعا این کتاب نیز همه جنبه‌ها و تکنیک‌های تحلیل افکار را در بر نمی‌گیرد. اما می‌تواند به صورت خلاصه، کتابی بسیار کاربردی برای عموم مردم باشد.»