کتاب گزارش ها

کتاب «گزارش‌ها» مجموعه‌ی گزارش‌ها، گفتار و سفرنامه‌های کوتاه به قلم «جلال آل‌احمد» است که گزینش و ویرایش آن توسط «مصطفی زمانی‌نیا» انجام گرفته است. جلال آل‌احمد مطالب این کتاب را در یک مقطع زمانی ده ساله از سال 1337 تا 1347 به موازات سایر آثارش نوشته است. «سفری به شهر بادگیرها»، «گزارش هفتمین کنگره‌ی مردم‌شناسی»، «نگاهی به طرز عمل مذهب در جامعه‌ی ایران»، «مهرگان در مشهد اردهال»، «آیین فصل»، «گزارشی از خوزستان»، «کارنامه‌ی دوماهه‌ی هاروارد» و «گذری به حاشیه کویر» عنوان مطالبی است که در این کتاب آمده است. در بخشی از سفری به شهر بادگیرها که سفرنامه‌ی یزد است می‌خوانیم: «در یزد، آب، آفتابی نیست. مخفی است. 40-50 متر زیرزمین است. باید از پلکان تاریک و مرطوب و خنک "جوها" سرازیر بشوی و مواظب باشی پایت نلغزد و وقتی از تشنگی به جان آمدی، به مجرای قنات برسی و ببینی که زن‌ها نشسته‌اند و در آن تاریکی زیرزمین، رخت یا ظرف می‌شویند و بوی گند در فضاست و تشنگی فراموشت بشود و خستگی فشار بیاورد و ندانی از این همه پله چه طور بالا بروی. از پلکان جوی مسجد جامع که پایین می‌رفتم، مردی، مادرزاد، در آب‌نمای گرد آن غسل می‌کرد... یزد و اطرافش در حدود صد قنات بزرگ دایر دارد. علاوه‌بر بیست‌تایی قنات بایر و قنات‌های کوچک شخصی و اربابی. طول قنات‌ها تا ده پانزده فرسخ هم می‌رسد و عمق بعضی از چاه‌های پیشکار تا 120 متر است. خرج لاروبی قنات‌ها از سالی ده نیم (یعنی 5 درصد) تا نصف درآمد آن‌هاست. به تفاوت. قنات‌هایی هم در حومه‌ی یزد هست که تمام عوایدش را باید صرف لاروبی کنند.»