کتاب اینترنت ما اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده ها

کتاب تحلیلی و خواندنیِ مایکل پاتریک لینچ با عنوان اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده، به همت نشر اسم به چاپ رسیده است. ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که بدل خودمان را در فضای مجازی ساخته‌ایم.

اینترنت به گوشه‌و‌کنار زندگی‌مان سرک کشیده است و تکنولوژی‌های نوظهور، مثل گوشی‌ها و ساعت‌ها و شاید عینک‌های هوشمند، کاری کرده‌اند که این بدل بیش از هر زمان دیگری به خودِ واقعی‌مان شبیه شود.

این شباهت آن‌قدر بالا گرفته که گاهی با لکنت و ابهام از خودمان می‌پرسیم که کدام واقعی‌تر است؟ این جسم گوشت و خون‌دار یا آن پروفایل پر و پیمانی که در اینترنت داریم؟

همین آمیختگی روزافزونِ ما با ساحتِ مجازی مسئلۀ مهمی شده است که متفکران حوزه‌های مختلف علمی با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. در این میان، یکی از عمیق‌ترین و جدی‌ترین بحث‌ها مواجهۀ فلسفی با این مسئله است.

دغدغۀ فیلسوف درک نسبت انسان با عالَم است. پس وقتی به سراغ فلسفیدن در باب اینترنت و فضای مجازی می‌آید، ناگزیر خبردار می‌شویم که از نظر او، این شاخصه‌های عصر مدرن بر نحوۀ تعامل ما با عالم اثر می‌گذارد.

او به سراغ این امور می‌آید تا مختصات عصرمان را بشناسد و آثار تکنولوژی بر نسبت انسان با عالَم را دریابد.

کتاب حاضر مواجهه‌ای اجمالاً فلسفی با این مسئله است. مایکل لینچ فلسفه‌خوانده‌ای است که بیش از هرچیز بر مسئلۀ حقیقت/صدق تأمل کرده و در فضای آکادمیک، کتاب‌ها و مقالات مهمی منتشر کرده است که نشان از پشتوانۀ نسبتاً محکم او دارد، اما یکی از ویژگی‌های لینچ آن است که حرف‌هایش را به چاردیواری دانشگاه‌ها و اتاق‌های کنفرانس منحصر نکرده است.

او دغدغۀ انتقال ایده‌های فلسفی به مخاطبان عام یا به بیان دیگر، دغدغۀ ترویج فلسفه را دارد و از این رو کوشیده است زبان و بیانی برای انتقال آن ایده‌ها بیابد. کتاب حاضر حاصل آن پشتوانه و این دغدغه است.

اینترنت ما همانند ساختمانی است که آرام‌آرام ساخته می‌شود. در هر فصل و هر باب، ادعای کوچکی مطرح می‌شود و فقط از آن سخن می‌رود، اما در مجموع، سازه‌ای شکل می‌گیرد که خلاصۀ آن دو ادعای زیر است:

انسان شیوه‌های مختلفی برای دانستن دارد: گاهی صرفاً داده‌ها را از جهان اخذ می‌کند، گاهی دربارۀ آن‌ها تأمل می‌کند و برایش استدلال می‌کند و گاهی می‌کوشد آن‌ها را بفهمد.

از این میان، شیوۀ آخر که به فهم منجر می‌شود، ارج و شأن والایی دارد؛ ۲٫ اینترنت ما را واداشته است که تنها به یکی دو شیوۀ ابتدایی بسنده کنیم و برای رسیدن به فهم تلاشی نکنیم.

هر بخش و هر فصل و هر باب از کتاب در مقام تفصیل و توضیح گوشه‌ای از این ادعاهاست.

قسمتی از کتاب اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده:

سال ۲۰۱۲، مایک دیسی در دانشگاه جورج تاون و در قالب یک طوفان رسانه‌ای روی صحنه آمد و جلوی حضار قرار گرفت. دیسی برنامه‌ای درخشان، بامزه و بسیار گزنده با نام رنج و وجد استیو جابز اجرا کرد.

دیسی که به اعتراف خودش، یکی از طرفداران پر و پا قرص تکنولوژی‌های نوین است، در آن برنامه توصیف می‌کند که چطور از فرآیند تولید محصولات اپل، و خصوصاً آیفون که خیلی دوستشان دارد مطلع شده است.

او تعریف می‌کند که چطور در قامت یک تاجر توانست وارد کارخانۀ چینی سازندۀ این گوشی‌ها بشود، کارخانه‌ای با وسعتی سرگیجه‌آور و تعداد زیادی کارگر چینی.

او با جزئیات گرافیکی اطلاعاتی دربارۀ وضعیت و فضای کار کارگران چینی به دست می‌دهد؛ یعنی همان کارگرهایی که تک‌تک گوشی‌ها و بیشتر قطعات تشکیل‌دهندۀ آن‌ها را با دست مونتاژ می‌کنند.

کار دیسی تأثیرگذار بود و نشان داد که بسیاری از ما در خصوص نحوۀ ساخته شدنِ اسباب‌بازی‌های دیجیتالی‌مان دچار غفلت خودخواسته‌ایم. در واقع دیسی کاری کرد که بتوانیم پشت پردۀ جالب و هیجان‌انگیز این امور را ببینیم.

البته کذب‌هایی هم در میان حرف‌هایش بود. چند ماه قبل از همین سخنرانی، دیسی در برنامۀ مشهورِ این زندگی امریکایی در رادیوی ان. پی. آر حاضر شد.

آنجا از او پرسیده بودند که آیا ادعاهایی که دربارۀ کارخانه‌های چینی مطرح کرده با استانداردها و معیارهای خبرنگاری و روزنامه‌نگاری مطابق است؟ و او جواب داده بود که بله؛ اما تحقیقات بعدی گزارشگران نشان داد که حرف‌های غلط و نادرستی هم در ادعاهای دیسی وجود داشته است.