کتاب اقتصاد در یک درس

این کتاب تحلیلی است بر پندارهای اقتصادی باطلی که این روز ها چنان فراگیر شده اند که تقریبا آیینی جدید را پدید آورده اند. عاملی که از آیینی شدن کامل آنها ممانعت کرده، تناقض هایی است که درون این پندارها و توهمات وجود دارد و کسانی را که به مبانی یکسانی باور دارند، به صد ها «مکتب» مختلف تقسیم کرده است. دلیل آن که این تناقض ها توانسته اند مانع از تبدیل کامل این خیالات باطل به آیینی جدید شوند، این نکته ساده است که نمی توان در مسائلی که با زندگی واقعی سر و کار دارند، همواره اشتباه کرد. اما تفاوت میان دو مکتب جدید، تنها این است که یکی زودتر از دیگری نسبت به مقصد بیهوده و پوچی که فرضیات نادرستش برای آن پدید آورده اند، آگاه می شود و این جاست که سازگاری خود را از دست می دهد، چه با دست کشیدن نادانسته از مبانی غلط خود و چه با پذیرش نتایجی که نسبت به پیامد های منطقی این مبانی غلط، پریشانی یا خیال پردازی کمتری دارند.
با این وجود این روز ها هیچ دولت مهمی در دنیا وجود ندارد که سیاست های اقتصادی اش، اگر تقریبا به طور کامل با پذیرش برخی از این اوهام و خیالات تعیین نشده باشد، دست کم از آنها اثر نپذیرفته باشد. شاید کوتاه ترین و مطمئن ترین راه برای دستیابی به درکی مناسب از اقتصاد، تحلیل این گونه خطا ها و به ویژه وا کاوی در اشتباه بنیادینی باشد که این خطاها در آن ریشه دارند. این است فرضی که در پس این کتاب و عنوان نسبتا ستیزه جویانه و بلند پروازانه آن قرار دارد.

از این رو کتاب پیش روی شما عمدتا از جنس شرح و تفسیر است و در آن هیچ ادعایی درباره اصالت ایده های اصلی بسط داده شده مطرح نمی گردد. در برابر، تلاش این کتاب آن است که نشان دهد بسیاری از باور هایی که امروزه نوآوری ها و پیشرفت هایی درخشان قلمداد می شوند، به واقع صرفا صورت جدیدی از همان خطا های قدیمی اند و همان سوراخی هستند که دوباره از آن گزیده می شویم. به باور من، متن حاضر خود متنی است گستاخانه «کلاسیک»، «سنتی» و «ارتدوکس». دست کم این ها صفاتی اند که کسانی که سفسطه گری هایشان در اینجا تحلیل شده، به یقین می کوشند این متن را با آنها پس بزنند. اما دانشجویی که هدفش نزدیک شدن هر چه بیشتر به حقیقت است، با این گونه القاب، هراسی به دل راه نمی دهد. او تا ابد به دنبال انقلاب و «شروعی تازه» در تفکر اقتصادی نخواهد بود. البته ذهنش باور ها و عقاید تازه را نیز به همان اندازه ایده های قدیمی پذیرا خواهد بود، اما آمادگی دست شستن از تلاش آشفته یا متظاهرانه برای برخورداری از اصالت و تازگی را هم خواهد داشت. به قول موریس کوهن، این خیال که می توانیم دیدگاه های تمام متفکران پیشین را رد کنیم، یقینا هیچ بنیانی باقی نمی گذارد تا بر اساس آن امیدوار باشیم که اثر خود ما ارزشی برای دیگران داشته باشد.